12 noyabr Azərbaycan Respublikasında hüquqi dövlət və demokratik cəmiyyət quruculuğunun ən mühüm mərhələlərindən birini simvolizə edən Konstitusiya Günüdür. 1995-ci ildə ümumxalq səsverməsi – referendum yolu ilə qəbul edilən Azərbaycan Konstitusiyası müstəqil dövlətçiliyin hüquqi təməlini müəyyənləşdirmiş, siyasi sistemin, vətəndaş hüquq və azadlıqlarının, dövlət idarəçiliyinin və institusional münasibətlərin bazasını formalaşdırmışdır. Bu tarix müasir Azərbaycanın dövlətçilik inkişafında dönüş nöqtəsi kimi dəyərləndirilir.
Konstitusiyanın qəbul edilməsi ilə Azərbaycan Respublikası öz hüquqi sistemini beynəlxalq norma və prinsiplərə əsaslanan müstəqil model üzərində qurmağa başladı. Sənədin hazırlanması dövründə insan hüquqları, siyasi plüralizm, qanunun aliliyi və demokratik idarəetmə prinsipləri əsas istiqamət kimi müəyyənləşdirildi. Demokratik dövlətlərin qanunvericilik təcrübəsi öyrənildi, beynəlxalq hüquqi tələblərlə uyğunluq təmin olundu. Bu isə Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə müasir, hüquqi və konstitusion dövlət kimi tanınmasına ciddi zəmin yaratdı.
Konstitusiya insan və vətəndaş hüquqlarının təminatını dövlətin ali vəzifəsi kimi təsbit edir. Sənəddə söz, fikir, vicdan, mülkiyyət, sərbəst toplaşmaq və siyasi fəaliyyət azadlıqları, həmçinin sosial dövlət prinsipləri hüquqi şəkildə öz əksini tapmışdır. Bu müddəalar dövlətin vətəndaş qarşısında öhdəliklərini müəyyən edir və hüquqi müdafiə mexanizmlərinin formalaşmasına şərait yaradır. Bu gün ölkədə fəaliyyət göstərən bütün qanunlar və normativ aktlar məhz Konstitusiyanın tələblərinə uyğunlaşdırılır və onun hüquqi üstünlüyü hər bir sahədə qorunur.
Konstitusiyanın qəbul edilməsi dövlət idarəçiliyi sahəsində də yeni mərhələ açdı. Hakimiyyətin qanunverici, icraedici və məhkəmə budaqlarına bölünməsi, idarəetmə mexanizmlərinin balanslaşdırılması, dövlət quruculuğunda hüquqi nəzarət sisteminin tətbiqi demokratik idarəçiliyin təməl elementlərinə çevrildi. Bu model həm siyasi sabitliyin qorunmasına, həm də iqtisadi inkişaf üçün əlverişli mühitin formalaşmasına xidmət edir. Məhz hüquqi sabitlik xarici sərmayənin cəlb edilməsi, mülkiyyət toxunulmazlığının qorunması və iqtisadi islahatların həyata keçirilməsi üçün əsas şərtdir.
Konstitusiya qəbul olunduqdan sonra ölkədə geniş qanunvericilik islahatları həyata keçirildi. Dövlət mülkiyyəti, bazar iqtisadiyyatı, özəl sektorun formalaşması, sosial təminat, təhsil, səhiyyə və digər istiqamətlərdə yeni hüquqi çərçivələr yaradıldı. Bu sənəd müstəqil Azərbaycanın siyasi və iqtisadi inkişafını hüquq normaları ilə zəmanət altına aldı və dövlət quruculuğunda dayanıqlı institusional sistemin formalaşmasına xidmət etdi.
Konstitusiya Gününün qeyd olunması yalnız tarixi faktın xatırlanması deyil, həm də hüquqi düşüncənin inkişafı baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır. Bu gün dövlət orqanlarında, təhsil müəssisələrində və ictimai məkanda hüquqi mədəniyyətin gücləndirilməsi, vətəndaşların öz hüquq və azadlıqlarına bələd olması, qanunlara hörmətin artırılması əsas məqsədlərdəndir. Hüquqi savadlılıq cəmiyyətdə dövlət-vətəndaş münasibətlərinin düzgün inkişafını təmin edir və qanunun aliliyinə xidmət edir.
Konstitusiya Günü həmçinin müasir dövrdə Azərbaycan dövlətçiliyinin inkişafını, siyasi sabitliyi və demokratik institutların möhkəmlənməsini nümayiş etdirən simvolik tarixdir. 1995-ci il Konstitusiyası müstəqil dövlətçilik ideyalarını praktik hüquqi sistemə çevirdi və gələcək islahatlara yol açdı. Bu gün həyata keçirilən modernləşmə proqramları, rəqəmsal xidmətlərin genişlənməsi, sosial müdafiə mexanizmlərinin gücləndirilməsi və məhkəmə hüquq sisteminin təkmilləşdirilməsi də məhz konstitusion əsaslara söykənir.
12 noyabr Konstitusiya Günü Azərbaycan Respublikasının hüquqi dövlət quruculuğunda əldə etdiyi nailiyyətlərin qiymətləndirilməsi və hüquqi inkişafın davam etdirilməsi üçün mühüm tarixi hadisədir. Bu gün ölkənin hər bir vətəndaşı üçün hüquq və azadlıqların təminatı, dövlətin konstitusion prinsiplərə sadiqliyi və qanunun ali qüvvəsi mühüm dəyər olaraq qalır.
İldırım Eyvazlı,
YAP-ın gənc fəalı
