2025-ci il mayın 21-də Macarıstanın paytaxtı Budapeşt şəhərində Türk Dövlətləri Təşkilatının Dövlət başçılarının qeyri-rəsmi Zirvə görüşü keçirildi. Bu mühüm tədbir, qlobal və regional geosiyasi proseslərin sürətlə dəyişdiyi bir dövrdə Türk dünyasının birliyinin möhkəmləndirilməsi baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyırdı. Zirvə görüşündə iştirak edən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin çıxışı, həm məzmununa, həm də gələcəyə yönəlik strateji baxışına görə xüsusilə diqqət çəkdi. Budapeştdə keçirilən qeyri-rəsmi görüş, Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) institusional inkişafında və dövlətlərarası münasibətlərin yeni mərhələyə keçidində mühüm mərhələ oldu. Macarıstanın müşahidəçi dövlət kimi bu görüşə ev sahibliyi etməsi, təşkilatın Avropa ilə münasibətlərində körpü rolunu gücləndirmək məqsədi daşıyırdı. Prezident İlham Əliyev çıxışında Türk dövlətləri arasında həmrəyliyin və ortaq tarixi köklərə əsaslanan əməkdaşlığın daha da genişləndirilməsinin vacibliyini xüsusi vurğuladı. O, Türk dünyasının siyasi iradəsinin və mədəni inteqrasiyasının artıq nəzərəçarpacaq nəticələr verdiyini bildirdi.
Prezident İlham Əliyevin çıxışında xüsusi yer tutan məsələlərdən biri Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə bağlı idi. Dövlət başçısı qeyd etdi ki, bu dəhliz yalnız Azərbaycanın deyil, bütövlükdə Türk dünyasının maraqlarına xidmət edir. Zəngəzur dəhlizi, coğrafi baxımdan Orta Asiya ilə Anadolu arasında ən qısa və təhlükəsiz nəqliyyat əlaqəsini təmin edən marşrut olmaqla yanaşı, Türk dövlətlərinin iqtisadi, logistik və siyasi inteqrasiyasını gücləndirəcək. Bu layihə çərçivəsində Azərbaycan artıq regionda böyük infrastruktur layihələrini həyata keçirib. Zəngilan və Cəbrayılda beynəlxalq hava limanlarının açılması, Füzuli-Şuşa və Horadiz-Ağbənd dəmir yolu xəttlərinin çəkilməsi, eləcə də “Orta Dəhliz”ə inteqrasiya, Azərbaycanın bu sahədə lider rolunu təsdiqləyir. İlham Əliyevin çıxışı həm də bir daha göstərdi ki, Azərbaycan Türk Dövlətləri Təşkilatının təşəkkül tapması və inkişafında mühüm rol oynayan ölkələrdən biridir. Azərbaycanın təşkilatdakı fəallığı, təşəbbüslərlə çıxış etməsi və strateji layihələrə dəstək verməsi TDT daxilində Bakı-Ankara-Türkmənbaşı-Astana-Bişkek marşrutunun gücləndirilməsinə xidmət edir. Prezident İlham Əliyev həmçinin vurğuladı ki, Türk dünyası yalnız ortaq dil və mədəniyyətə deyil, həm də ortaq maraqlara və məqsədlərə sahibdir. Bu birliyin əsas dayağı isə qarşılıqlı hörmətə, bərabərhüquqluluğa və milli suverenliyə əsaslanır. Prezident İlham Əliyev çıxışında həm də Cənubi Qafqazda yaranmış yeni reallıqlara toxundu. 2020-ci il Vətən müharibəsindən sonra regionda sülh və əməkdaşlıq imkanlarının genişləndiyini, lakin bəzi qüvvələrin bu proseslərə əngəl törətməyə çalışdığını bildirdi. O qeyd etdi ki, Azərbaycan hər zaman sülhə hazır olub və qalib dövlət kimi konstruktiv yanaşma nümayiş etdirir. Bu mesaj, Türk dövlətləri tərəfindən də yüksək qiymətləndirildi. Çünki Cənubi Qafqazda sabitlik və əməkdaşlıq mühiti Türk dünyasının Avropaya və qlobal bazarlara çıxış imkanlarını da genişləndirə bilər. Prezident İlham Əliyev çıxışında gələcək nəsillərin Türk birliyinin qorunması və inkişafında mühüm rol oynayacağını vurğuladı. Elm, təhsil və gənclər sahəsində ortaq proqramların həyata keçirilməsi, ali təhsil müəssisələri arasında əməkdaşlıq və gənclər mübadiləsinin təşviqi kimi məsələlər xüsusi qeyd olundu. Bu, Azərbaycanın Türk birliyinə yalnız iqtisadi və siyasi deyil, həm də mənəvi və ideoloji baxışdan sadiq olduğunu göstərdi. Gənclərin milli-mənəvi dəyərlərlə böyüməsi, ortaq türk kimliyinin gücləndirilməsi üçün bu sahədə əməkdaşlıq xüsusi önəm kəsb edir.
Budapeştdə keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatının Zirvə görüşündə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin çıxışı, bir daha onu göstərdi ki, Azərbaycan Türk dünyasının inkişafında və birliyinin qorunmasında strateji rola sahibdir. Zəngəzur dəhlizi kimi mühüm layihələrin həyata keçirilməsi, siyasi iradənin nümayiş etdirilməsi və ortaq dəyərlərə əsaslanan əməkdaşlıq təşəbbüsləri Azərbaycanın bu prosesdə lider mövqeyini daha da möhkəmləndirir. Gələcəyə doğru baxdıqda aydın görünür ki, Türk dünyasının birlik və həmrəyliyinin təmin olunmasında Azərbaycanın yeri və rolu əvəzsizdir. Prezident İlham Əliyevin Budapeştdəki çıxışı isə bu yolun ideoloji və strateji bələdçisi rolunu oynayır.
Mirsadıq Səməndərli,
Yeni Azərbaycan Partiyası, məsləhətçi
