“Milli mətbuatımızın inkişaf mərhələləri Azərbaycan xalqının azadlıq, müstəqillik uğrunda mübarizə tarixinin tərkib hissəsidir. “Əkinçi”dən üzü bəri azadlıq, demokratiya, müstəqillik uğrunda mücadilə dərslərini biz milli mətbuatımızın səhifələrindən öyrənmişik.” – Ulu Öndər Heydər Əliyev
Mətbuat hər bir millətin sərvətidir. O sərvət ki, biz onu yerdən çıxara bilmərik, qızılla əldə edə bilmərik – bu sərvəti əldə etməyin ən böyük hikməti düşünən insanlar və beyinlərdədir. Azərbaycanda isə bu sərvəti bizə bəxş edən şəxs bütün qələm sahiblərinin rəhbəri olan Həsən bəy Zərdabi olmuşdur.
“Əkinçi” ilə Zərdabi məktəbindən başlayan bu uzun və məşəqqətli yol böyük əngəllərə məruz qaldı, bu əngəllərə dirayətlə sinə girən ilk mətbuat nümayəndələrimiz – jurnalistlərimiz sayəsində bu “Əkinçi” adlanan işıq sönməyən günəşə döndü. Lakin, Çar Rusiyasının Azərbaycanın işığını qapatmaq cəhdləri real oldu – günəşimiz söndürüldü…
Lakin, bu “Əkinçi”nin bitməsi demək deyildi, qəzetin qapadılması “Əkinçi”lərin davamının hirsli, daha maraqlı, daha düşünən və aktiv formada təbliğata başlamasına yön verən hal olaraq tarixə düşdü – bu, “Əkinçi”lərin oyanışı idi.
1875-ci ildən sonra çoxsaylı nəşrlərlə zənginləşən milli mətbuatımız Azərbaycan ədəbi dilinin və maarifçilik hərəkatının inkişafına əhəmiyyətli töhfələr vermiş, milli özünüdərk və istiqlal məfkurəsinin formalaşmasında, qabaqcıl ideyaların təbliğində böyük xidmətlər göstərmişdir.
“Ziya”, “Ziyayi-Qafqaziyyə”, “Kəşkül”, “Şərqi-Rus”, “Həyat”, “Füyuzat”, “Dəbistan”, “İrşad”, “Tazə həyat”, “Molla Nəsrəddin”, “Tərəqqi”, “Həqiqət”, “Məktəb”, “Açıq söz” kimi onlarla qəzet və jurnal ötən əsrin əvvəllərində anadilli mətbuatımızın sonrakı tarixini yaratdılar. 1896-cı ildən Həsən bəyin fəal iştirakı və kürəkəni Əlimərdan bəy Topçubaşovun redaktorluğu ilə nəşr olunan rusdilli “Kaspi” qəzeti isə “Əkinçi” adlanan günəşin həqiqətən də solmadığının bariz sübutu idi. İdeyalarını bu qəzetlə çatdıran Zərdabi əfəndi yazdığı məqalələrin xüsusunda milli maarifçiliyin imzasını qoydu.
Zərdabi işığını görən, milli mətbuatın inkişafının zərurətini anlayan dahi şəxsiyyət, ulu öndər Heydər Əliyev öz hakimiyyəti dövründə bu sahədə ciddi islahat tədbirləri görmüşdür. “Əkinçi” günəşinin solmaması üçün əlindən gələni edən əbədiyaşar mütəfəkkir 1993-cü ildə müstəqil Azərbaycanın Prezidenti seçildikdən sonra ölkənin mətbuat siyasətində də mühüm dəyişikliklər baş verdi. Bu dövrdə mətbuatın azadlığı və müstəqilliyin təmin edilməsi üçün əmin addımlar atıldı. Heydər Əliyev öz çıxışlarında demokratik prinsiplərə sadiq qalaraq, mətbuatın cəmiyyət üçün əhəmiyyətli bir güc olduğunu və onun müstəqil fəaliyyət göstərməsinin vacibliyini vurğulayırdı.
Mətbuatın inkişafı ilə yanaşı Heydər Əliyev jurnalistlərin peşəkarlığının artırılması və onların sosial müdafiəsinin təmin edilməsi üçün də müxtəlif tədbirlər həyata keçirmişdir. O, jurnalistlərin təhsil səviyyəsinin yüksəldilməsi, onların peşəkar fəaliyyətlərinin stimullaşdırılması və sosial təminatlarının yaxşılaşdırılması üçün müxtəlif layihələr və proqramların başlanğıc təməllərini qoymuşdur.
Ümummilli Lider Heydər Əliyev, Prezident İlham Əliyevin müvafiq sərəncamları ilə milli mətbuatımızın 125, 130, 135, 140 və 145 illik yubileyləri ölkə miqyasında geniş qeyd olunmuşdur. Bu yubileylər milli jurnalistikamızın tarixinə ədalətli qiymət verilməsini və nəsillərin varisliyini qəbul etməklə,mediamızın sabahkı hüdudlarına aydın baxışı təmin etdi.
2003-cü ildə prezident seçildikdən sonra İlham Əliyev Heydər Əliyevin mətbuat siyasətini davam etdirərək Azərbaycan mətbuatının inkişafına və müstəqilliyinə xüsusi diqqət yetirmişdir. O, mətbuatın demokratik cəmiyyətin əsas sütunlarından biri olduğunu vurğulayaraq, jurnalistlərin peşəkarlığının artırılması və onların sosial müdafiəsinin təmin edilməsi üçün müxtəlif tədbirlər həyata keçirmişdir.
İlham Əliyev mətbuatın azadlığının və plüralizminin təmin edilməsi üçün müxtəlif təşəbbüslər irəli sürmüşdür. O, mətbuatın cəmiyyətdəki rolunun vacibliyini vurğulayaraq, jurnalistlərin müstəqil və obyektiv informasiya yaymasını dəstəkləmişdir. İlham Əliyevin dövründə mətbuatın inkişafı üçün müxtəlif maliyyə dəstəkləri və yardımlar ayrılmış, jurnalistlərin sosial təminatı üçün proqramlar həyata keçirilmişdir.
Həmçinin, İlham Əliyevin prezidentliyi dövrü, yəni, yeni dövr milli mətbuatımızın inkişafı ilə bağlı qanunvericilik bazasının təkmilləşdirilməsini zərurətə çevirir. Hazırda media məkanında sürətli qloballaşma prosesi gedir. Bu baxımdan mövcud qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi zamanın tələbi idi. Bununla əlaqədar, Prezident İlham Əliyevin tapşırığı ilə media haqqında qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi istiqamətində məqsədyönlü iş aparılır. Dövlətimizin başçısı İlham Əliyevin 2021-ci il 12 yanvar tarixli “Azərbaycan Respublikasında media sahəsində islahatların dərinləşdirilməsi haqqında” Fərmanı ilə Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun əsasında “Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyi” publik hüquqi şəxs yaradıldı. MEDİA Agentliyi ölkəmizdə çap və onlayn medianın inkişafı, media orqanlarının maliyyə müstəqilliyinin gücləndirilməsi, fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, mütərəqqi layihələrin davamlı dəstəklənməsi məqsədilə müxtəlif tədbirlər həyata keçirir.
İnternet və yeni media vasitələrinin inkişafı ilə bağlı İlham Əliyev rəqəmsal mətbuatın və sosial medianın roluna da xüsusi diqqət yetirmişdir. O, rəqəmsal medianın cəmiyyətin informasiya təminatında və ictimai rəyin formalaşmasında mühüm rol oynadığını öz çıxışlarında diqqətə çatdırmış və bu sahənin inkişafını dəstəkləmişdir.
Önəmli nüanslardan biri də İkinci Qarabağ Müharibəsi mövzusudur. İkinci Qarabağ müharibəsində Azərbaycan mediası mühüm rol oynadı və informasiya müharibəsində aktiv iştirak etdi. Azərbaycan televiziyaları, xəbər agentlikləri və onlayn platformalar müharibənin gedişi barədə müntəzəm məlumatlar yaydılar. Sosial media kanalları vasitəsilə hərbi uğurlar və erməni qüvvələrinin törətdiyi ziyanlar haqqında məlumatlar geniş auditoriyaya çatdırıldı. Rəsmi dövlət kanalları milli birlik və vətənpərvərlik ruhunu gücləndirmək üçün xüsusi proqramlar hazırladı. Mediada qəhrəman əsgərlərin hekayələri və mülki əhalinin dəstək aksiyaları geniş işıqlandırıldı. İnformasiya blokadasını yarmaq məqsədilə beynəlxalq media ilə sıx əməkdaşlıq edildi. Dezinformasiya və propaqanda ilə mübarizə aparmaq üçün sürətli və dəqiq informasiya təminatı həyata keçirildi. Müharibənin gedişi zamanı cəbhə bölgəsindən canlı yayımlar təşkil olundu. Azərbaycan mediası dünya ictimaiyyətini Ermənistanın hücumları və müharibə cinayətləri barədə məlumatlandırmağa çalışdı. Mətbuat müharibə dövründə həm də psixoloji dəstək verərək, xalqın moralını yüksək tutmağa kömək etdi.
Azərbaycan mətbuatı qələminin gücü ilə haqq savaşının sədasını dünyaya çatdırdı. Cəsur jurnalistlər, çətin şərtlərdə belə, həqiqəti axtarıb işıqlandırmaqdan geri durmadılar. Onların hər bir yazısı, bir millətin qürurunu və müqavimətini əks etdirən güzgü kimi idi. Sözlərin cəbhəsində savaşanlar, xalqın səsinə səs verərək tarix yazdılar. Bu mübarizənin hər sətiri, gələcək nəsillərə qəhrəmanlıq dastanı kimi yadigar qaldı.
149 yaşlı mətbuatımızın Bütöv Azərbaycanlı bayramı mübarək olsun! Qələm sehri ilə işıqlanan Azərbaycan bütün dünyaya şəfəq saçan günəş olacaq…
Əli Hüseynov,
YAP-ın gənc fəalı
