Cənub Qaz Dəhlizi (CQD), dünyanın ən iri enerji infrastruktur layihələrindən biri olaraq, 3500 kilometrlik inteqrasiya edilmiş boru kəməri sistemini əhatə edir. Bu layihə Azərbaycanın təbii qaz ehtiyatlarını Avropa bazarlarına çatdırmaq məqsədilə həyata keçirilmişdir. CQD-nin əsas məqsədi enerji təhlükəsizliyini təmin etmək və Avropanın enerji təchizatını diversifikasiya etməkdir.
CQD-nin tikintisi 2020-ci ildə tamamlanmış və 2020-ci ilin sonlarından etibarən Avropaya ilk təbii qaz tədarükünə başlanılmışdır. Bu layihə Avropa üçün strateji əhəmiyyət daşıyır, çünki təbii qazın yeni bir mənbəyindən istifadə etməklə enerji təchizatının diversifikasiyasını təmin edir. CQD, həmçinin Avropa ölkələrinin Rusiya qazından asılılığını azaltmağa kömək edir və enerji təhlükəsizliyini artırır.
Azərbaycan, CQD-nin istismara verilməsindən dərhal sonra Avropaya təbii qaz təchizatına başlamışdır. Bu hadisə Azərbaycanın enerji siyasətində əhəmiyyətli bir mərhələ olaraq qəbul edilir. Azərbaycanın qaz ehtiyatlarının Avropa bazarlarına çıxışı ölkənin iqtisadiyyatını gücləndirir və onun beynəlxalq arenada strateji rolunu artırır.
CQD-nin reallaşması ilə Azərbaycan, Avropanın enerji təhlükəsizliyinə mühüm töhfə verir. Bu layihə, həmçinin region ölkələri arasında əməkdaşlığı gücləndirir və iqtisadi inkişafı dəstəkləyir. CQD-nin istismara verilməsi ilə Azərbaycanın enerji sektorunda yeni bir dövr başlamış və bu, ölkənin iqtisadi inkişafına və qlobal enerji bazarlarında roluna müsbət təsir göstərmişdir.
Cənub Qaz Dəhlizi layihəsi bir çox beynəlxalq və regional enerji şirkətlərinin və maliyyə qurumlarının iştirakı ilə həyata keçirilmişdir. Layihənin maliyyələşdirilməsi üçün böyük məbləğdə investisiyalar tələb olunmuşdur. Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR), BP, Total, Lukoil, TPAO, və digər tərəfdaşlar bu layihədə iştirak etmişdir. Bundan əlavə, Dünya Bankı, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı (EBRD) və Asiya İnkişaf Bankı (ADB) kimi beynəlxalq maliyyə qurumları da layihəyə maliyyə dəstəyi vermişdir.
Cənub Qaz Dəhlizi layihəsi ətraf mühitə minimal təsir göstərmək məqsədilə yüksək ekoloji standartlara uyğun həyata keçirilmişdir. Layihə çərçivəsində ətraf mühitin qorunması, yerli icmaların sosial-iqtisadi inkişafı və təhlükəsizlik tədbirləri böyük diqqətlə nəzərdən keçirilmişdir. Boru kəmərinin keçdiyi ərazilərdə ətraf mühitin mühafizəsi və bərpası üçün müxtəlif tədbirlər həyata keçirilmişdir.
CQD-nin həyata keçirilməsi bir çox texniki və inteqrasiya çətinlikləri ilə müşayiət olunmuşdur. 3500 kilometrlik boru kəmərinin müxtəlif coğrafi və iqlim şəraitində tikilməsi böyük mühəndislik təcrübəsi və koordinasiya tələb etmişdir. Layihənin uğurla başa çatdırılması üçün bütün iştirakçı ölkələr və şirkətlər arasında yüksək səviyyəli əməkdaşlıq və koordinasiya təmin edilmişdir.
CQD-nin geosiyasi əhəmiyyəti də nəzərəçarpandır. Layihə Avropanın enerji təhlükəsizliyini təmin etməklə yanaşı, Azərbaycanı regional və qlobal enerji bazarlarında strateji bir oyunçuya çevirmişdir. CQD-nin həyata keçirilməsi həmçinin Azərbaycan və Avropa Birliyi arasında iqtisadi və siyasi əlaqələrin güclənməsinə xidmət etmişdir.
İslam Bafadarov,
YAP-ın gənc fəalı
