Müasir dövrdə dövlətlərarası münasibətlərin möhkəmləndirilməsi və qarşılıqlı asılılığın dərinləşdirilməsi baxımından energetika sahəsində əməkdaşlıq mühüm əhəmiyyət daşıyır. Enerji ehtiyatlarına malik ölkələrlə enerji resurslarına ehtiyacı olan dövlətlər arasında qurulan strateji tərəfdaşlıqlar iqtisadi sabitlik, regional inkişaf və qarşılıqlı siyasi etimadın təmin olunmasında həlledici rol oynayır. Bu baxımdan Azərbaycan ilə Avropa ölkələri, xüsusilə də Macarıstan arasında formalaşan enerji əməkdaşlığı nümunəvi xarakter daşıyır.
Azərbaycan zəngin neft və qaz ehtiyatlarına malik olmaqla yanaşı, həm də Cənubi Qafqaz və Xəzər regionunda enerji təhlükəsizliyinin təminatçısı rolunu oynayır. 2006-cı ildən etibarən fəaliyyət göstərən Bakı-Tbilisi-Ceyhan və Bakı-Tbilisi-Ərzurum kəmərləri vasitəsilə Azərbaycan öz enerji resurslarını beynəlxalq bazarlara çıxarır. Son illərdə isə xüsusilə Avropaya qaz təchizatı məsələsində ölkənin rolu daha da güclənmişdir. Bu kontekstdə Trans-Anadolu (TANAP) və Trans-Adriatik (TAP) boru kəmərləri vasitəsilə Azərbaycan qazının Avropaya çatdırılması layihəsi (Cənub Qaz Dəhlizi) uğurlu əməkdaşlığın bariz nümunəsidir.
Macarıstan ilə enerji sahəsində əməkdaşlıq da bu çərçivədə genişlənməkdədir. 2023-cü ildən başlayaraq Macarıstan Azərbaycanın təbii qazını alan ilk Mərkəzi Avropa ölkəsi oldu. Macarıstanın enerji təhlükəsizliyində alternativ mənbələrin rolu artmaqda olduğu üçün Azərbaycan qazı bu ölkə üçün mühüm strateji əhəmiyyət daşıyır. Bu əməkdaşlıq yalnız ticarət münasibətləri ilə məhdudlaşmır, həm də uzunmüddətli tərəfdaşlığa əsaslanır. Prezident İlham Əliyevin Macarıstana işgüzar səfəri çərçivəsində iki ölkə arasında energetika, yaşıl enerji və tranzit sahələrində bir sıra mühüm razılaşmalar əldə olunub.
Eyni zamanda yaşıl enerji sahəsində də əməkdaşlıq genişlənir. Xəzər dənizi hövzəsində günəş və külək enerjisi potensialına malik Azərbaycan, Avropaya yaşıl enerjinin ixracında da mühüm rola iddialıdır. Bu kontekstdə Azərbaycan, Gürcüstan, Rumıniya və Macarıstan arasında imzalanan “Qara dəniz altında yaşıl enerji kabeli” layihəsi diqqətəlayiq təşəbbüsdür. Layihənin məqsədi Xəzər dənizi regionunda istehsal edilən yaşıl enerjinin Avropa ölkələrinə çatdırılmasıdır. Bu, bir tərəfdən Avropanın enerji təchizatında şaxələndirməni təmin edir, digər tərəfdən Azərbaycanın “yaşıl enerji” strategiyasının inkişafına töhfə verir.
Enerji əməkdaşlığı həm iqtisadi, həm də geosiyasi baxımdan əhəmiyyətlidir. Bu münasibətlər tərəflər arasında etimadı artırır, regional sabitliyə və inkişafına xidmət edir. Azərbaycan və Macarıstan arasında qurulan enerji əməkdaşlığı yalnız iki ölkə üçün deyil, bütövlükdə Avropa üçün enerji təhlükəsizliyi və davamlı inkişaf baxımından strateji əhəmiyyətə malikdir.
Energetika sahəsində uğurlu əməkdaşlıq qarşılıqlı maraqlar və strateji baxış əsasında qurulduqda, tərəflər üçün uzunmüddətli və çoxşaxəli faydalar yaradır. Azərbaycan-Macarıstan enerji tərəfdaşlığı da məhz bu uğurlu modelin bariz nümunəsidir.
Sevinc Qəhrəmanova ,
Yeni Azərbaycan Partiyası,məsləhətçi
