Kəlbəcər Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinin tarixi ərazisidir. Bu ərazi minilliklər ərzində müxtəlif etnik birliklərə ev sahibliyi etmiş, eyni zamanda mövcud olmuş dövlətlərin tərkib hissəsi kimi strateji mövqeyə malik olmuşdur. Gözəl təbiəti, faydalı qazıntıları, şirin sulu bulaqları ilə fərqlənən bu bölgəmiz eyni zamanda tarixi memarlıq abidələri ilə keçmişimiz və bu günümüz arasında sanki bir körpü rolunu oynayır. Erməni vandalizminin qurbanı olan doğma Kəlbəcər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin qətiyyəti və rəşadətli ordumuzun qəhrəmanlığı sayəsində azad edildikdən sonra yenidən dirçəlir. Vətən müharibəsindən sonra Prezident İlham Əliyevin Kəlbəcərə bir neçə səfəri olmuşdur. Qarabağa Qayıdış Dövlət Proqramı çərçivəsinədə Kəlbəcərdə görülən işlərlə yaxından tanış olmuş, regional inkişafı təmin edən mühüm dövlət əhəmiyyətli infrastruktur obyektlərinin açılışında iştirak etmişdir.
Prezident İlham Əliyevin son Kəlbəcər səfərinin tarixi əhəmiyyəti:
Kəlbəcərə qayıdışın strateji əhəmiyyəti
2025-ci ilin avqustunda Prezident İlham Əliyevin Kəlbəcərə səfəri Azərbaycanın işğaldan azad olunmuş ərazilərinə dövlət səviyyəsində dönüş prosesinin davamlılığını təsdiqləmişdir. Bu hadisə yalnız siyasi deyil, həm də sosial-mədəni baxımdan milli yaddaşın bərpası kimi qiymətləndirilə bilər. Kəlbəcər səfəri Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərdə tamhüquqlu dövlət idarəçiliyini bərpa etməsi və suverenlik prinsipini praktik müstəvidə möhkəmləndirməsi baxımından mühüm addımdır.
Tarixi-mədəni irsin qorunması
Kəlbəcər rayonu zəngin təbii resurslarla yanaşı, tarixi-mədəni abidələri ilə də seçilir. Burada yerləşən qədim məscidlər, məbədlər, türbələr və Alban mədəni irsinə aid nümunələr Azərbaycanın milli-mədəni kimliyinin ayrılmaz hissəsidir. Tarixi-mədəni irsin bərpası Azərbaycan xalqının kollektiv yaddaşının gücləndirilməsi baxımından strateji önəm daşıyır. Bu proses yalnız mədəniyyətin qorunması deyil, həm də xalqın öz torpaqları ilə mənəvi bağlarının möhkəmlənməsi deməkdir. Prezident İlham Əliyevin səfəri çərçivəsində vurğulandığı kimi, bu irsin bərpası yalnız yerli deyil, ümummilli dəyər daşıyır.
Məskunlaşma siyasətinin institusionallaşdırılması
Səfər çərçivəsində yeni mənzil komplekslərinin açılışı və təməlqoyma mərasimlərinin keçirilməsi dövlətin “Böyük Qayıdış” proqramının praktiki icrasının göstəricisidir. Köçürülən əhalinin mənzil təminatı sosial rifahın və ədalətli paylanmanın əsas komponenti kimi çıxış edir. Yeni mənzil komplekslərinin açılışı və əhalinin geri dönüşü milli kimliyin bərpası, sosial rifahın artırılması və uzunmüddətli məskunlaşma siyasətinin həyata keçirilməsi baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır.
Regional inkişafın infrastruktur təminatı
Murovdağ tunelinin texniki açılışı və Toganalı–Kəlbəcər–İstisu avtomobil yolunun istifadəyə verilməsi bölgənin coğrafi izoliyasiyasını aradan qaldırır. Bu layihələr Azərbaycanın nəqliyyat təhlükəsizliyi, iqtisadi inteqrasiyası və turizm potensialının artırılması baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır. Murovdağ tunelinin istifadəyə verilməsi regionun strateji-coğrafi bağlanmasını təmin edir. Bu nəqliyyat arteriyası həm Kəlbəcərin, həm də bütün Qarabağın təhlükəsiz kommunikasiya şəbəkəsinə inteqrasiyası baxımından əvəzsizdir.
Enerji müstəqilliyi və yaşıl iqtisadiyyat
Kəlbəcərdə yeni hidroenerji stansiyalarının açılışı enerji infrastrukturunun diversifikasiyası ilə yanaşı, regionda “yaşıl enerji zonası” konsepsiyasının reallaşmasına xidmət edir. Bu yanaşma ekoloji dayanıqlılığı təmin etməklə Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyi siyasətini gücləndirir. Enerji layihələri və kənd təsərrüfatı təşəbbüsləri bölgənin öz resurslarına əsaslanan inkişaf modelini formalaşdırır. Bu, Azərbaycanın “yaşıl iqtisadiyyat” konsepsiyasının tətbiqi və regionun özünü təmin edən iqtisadi zonaya çevrilməsi deməkdir.
İqtisadiyyatın lokallaşdırılması və sahibkarlığın təşviqi
Arıçılıq məhsulları mağazasının açılışı və kənd təsərrüfatı yönümlü təşəbbüslər Kəlbəcərin təbii resurslarına əsaslanan iqtisadi inkişaf modelinin formalaşdırıldığını göstərir. Bu model regionun özünüməşğulluq imkanlarını artırmaqla sosial-sabitlik yaradır.
Sosial və ekoloji mühitin bərpası
Kəlbəcər şəhər parkının təməlqoyması ictimai məkanların təşkilində sosial inteqrasiyanı gücləndirməklə yanaşı, ekoloji balansın qorunmasına da xidmət edir. Bu addım post-münaqişə məkanlarında dayanıqlı şəhərsalma strategiyasının nümunəsi kimi qiymətləndirilə bilər.
Dövlətin siyasi legitimliyi və ictimai etimad
Prezidentin sakinlərlə görüşləri, açarların təqdim olunması və ictimai çıxışları dövlət–vətəndaş münasibətlərində qarşılıqlı etimadı möhkəmləndirmişdir. Bu, həm də dövlətin bərpa və məskunlaşma prosesində mərkəzi rolunun legitimləşdirilməsinə xidmət edir. Səfər həm region dövlətlərinə, həm də beynəlxalq ictimaiyyətə Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş torpaqlarda uzunmüddətli məskunlaşma və inkişaf prosesini dönməz şəkildə həyata keçirdiyini nümayiş etdirdi.
Regional liderlik iddiası
Səfər göstərdi ki, Azərbaycan Cənubi Qafqazda yeni inkişaf modelini formalaşdırır və regionda əsas söz sahibi kimi çıxış edir. Bu, həm qonşu ölkələrə, həm də qlobal güclərə verilən strateji mesajdır.
Nəticədə İlham Əliyevin son Kəlbəcər səfəri yalnız simvolik geri dönüş aktı deyil, həm də regional inkişaf, enerji müstəqilliyi, sosial rifah və ekoloji dayanıqlılıq strategiyalarının inteqrasiya olunmuş şəkildə həyata keçirildiyini göstərən dövlət siyasəti nümunəsidir. Bu baxımdan səfər həm milli təhlükəsizliyin, həm də dayanıqlı inkişafın təmin olunması kontekstində mühüm elmi-siyasi hadisədir. Bu səfər eyni zamanda dünya dövlətlərinə Azərbaycanın güclü, suveren, qurucu və sülhsevər dövlət olduğunu nümayiş etdirdi. Bu səfər həm də beynəlxalq aləmə göstərdi ki, Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda Azərbaycan müasir inkişaf və reinteqrasiya nümunəsi yaradır.
Məmmədov Nicat,
Xəzər rayonu, 124 saylı tam orta məktəbin tarix müəllimi
