Prezident İlham Əliyevin Özbəkistanın Milli İnformasiya Agentliyinə (UzA) verdiyi müsahibə, Azərbaycan-Özbəkistan münasibətlərinin strateji əhəmiyyətini, əməkdaşlığın müxtəlif sahələrinin inkişafını və regionda yeni perspektivləri üzə çıxarır. Aşağıda həmin müsahibənin əsas məqamlarına əsaslanan nağıl tipli məqalə təqdim olunur.Uzaq tarixdən bəri qardaş və dost xalqlar olan Azərbaycan və Özbəkistan bu gün yalnız mədəni əlaqələrlə deyil, strateji əməkdaşlıqla da daha da birləşir. Prezident İlham Əliyevin UzA-ya verdiyi müsahibə məhz bu birliyin möhkəm təməllər üzərində qurulduğunu göstərir. O, Özbəkistanı “qardaş ölkə və etibarlı müttəfiq” adlandıraraq, ölkələrimiz arasında dərin tarixi-mədəni köklərin olduğunu vurğulayır. Dövlət başçısı həmçinin Mərkəzi Asiya Dövlət Başçılarının Məşvərət görüşünün əhəmiyyətinə diqqət çəkir. Bu, onun üçüncü belə görüşüdür – əvvəlkiləri Düşənbə (2023) və Astana (2024) şəhərlərində keçirilib. Əliyev bildirir ki, bu format regional əməkdaşlıq üçün vacib platformadır və Azərbaycan üçün strateji əhəmiyyət daşıyır. İqtisadi münasibətlər sahəsində tərəflər ciddi irəliləyiş əldə ediblər.
Prezident qeyd edir ki, Azərbaycanda təxminən 120 Özbək investisiyalı kommersiya təşkilatı fəaliyyət göstərir və bu şirkətlər sənaye, kənd təsərrüfatı, tikinti, nəqliyyat və xidmət sahələrində iş görür. Ticarət dövriyyəsi sürətlə artır – 2024-cü ildə 252 milyon ABŞ dolları olan əmtəə dövriyyəsi, 2025-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında 319 milyon dollara çatıb. Sərmayə qoyuluşu da yüksəlir. İlham Əliyev deyir ki, 2023-cü ildə 500 milyon dollarlıq kapitalı olan Azərbaycan-Özbəkistan İnvestisiya Şirkəti yaradılıb. Bu, yalnız ikitərəfli layihələr üçün deyil, həm də üçüncü ölkələrdə birgə investisiya məqsədləri üçün nəzərdə tutulub. Məsələn, xan-kəndi (Qarabağda) yüngül sənaye fabriki belə birgə müəssisələrdən biridir.
Nəqliyyat və enerji sahəsində əməkdaşlıq da strateji aspektlər daşıyır. Orta Dəhliz marşrutu vasitəsilə Azərbaycan Özbəkistan üçün mühüm tranzit ölkəsinə çevrilib. 2024-cü ildə tranzit həcmi 2023-lə müqayisədə 18 faiz artaraq 1,3 milyon tondan çox olub, 2025-ci ilin ilk doqquz ayında isə təxminən 1 milyon ton təşkil edib. Azərbaycan öz müasir nəqliyyat infrastrukturuna güvənir: Alat Beynəlxalq Ticarət Limanı, Bakı–Tbilisi–Qars dəmiryolu, doqquz beynəlxalq hava limanı. Həmçinin Zəngəzur dəhlizinin açılması da region üçün əlavə imkanlar yaradır. Enerji sahəsində Azərbaycan–Özbəkistan əməkdaşlığına da xüsusi diqqət verilir. SOCAR-ın neft və neft-kimya məhsullarının Özbəkistana ixracı, “Neftegaztexnologiya” birgə müəssisəsi kimi layihələr əməkdaşlığın real və davamlı müstəvisini qurur. Üstəlik, “yaşıl enerji” istiqamətində region ölkələri arasında strategiya formalaşdırılır – Azərbaycanın, Qazaxıstanın və Özbəkistanın enerji sistemlərinin inteqrasiyası üçün sənədlər imzalanıb. Mədəni-humanitar sahədə əməkdaşlıq da diqqət mərkəzindədir.
Ölkələrimiz tarixi və mədəni dəyərləri qorumaq üçün birgə tədbirlər keçirir. Məsələn, 2023-cü il Azərbaycanda Özbəkistan Mədəniyyəti Günləri ilə yadda qalıb, 2024-cü ildə isə Özbəkistanda Azərbaycan Elm və Mədəniyyət Günləri keçirilib. Şəhərlər arasında qardaşlaşma əlaqələri qurulub: Ismayılı-Riştan, Şuşa-Xivə, Mingəçevir-Namanqan və s. kimi. Mədəniyyətimizin dostluq simvolları da görünür: Daşkənddə “Heydər Əliyev Meydanı”, Baku şəhərində isə Özbəkistan Parkının təməli. İdman sahəsində də birgə uğurlar var: Prezident İlham Əliyev xatırladır ki, 2027-ci ilin U-20 Dünya Futbol Çempionatının final mərhələsi Azərbaycan və Özbəkistan tərəfindən birlikdə təşkil ediləcək.
Bu, Avropa ilə Asiyanı birləşdirən tarixi fürsətdir.Media və qeyri-hökumət təşkilatları da əməkdaşlıqda fəal iştirak edirlər. UzA-ya müsahibədə Əliyev qeyd edib ki, iki ölkə arasında media forumları keçirilir: 2024-cü ildə Daşkənddə ilk Özbək-Azərbaycan Media Forumu, 2025-ci ilin sentyabrında isə Bakıda ikinci forum baş tutub. Qeyri-hökumət təşkilatları səviyyəsində də əlaqələr güclənir; 2024-cü ildə Daşkənddə ilk Özbək-Azərbaycan QHT Forumu keçirilib.
Sevinc Qəhrəmanova,
Yeni Azərbaycan Partiyası,məsləhətçi
