Cənubi Qafqazda təhlükəsizliyin möhkəmləndirilməsi hər üç dövlət üçün əsas prioritet olmalıdır

“Dağları aşmaq? Cənubi Qafqazda təhlükəsizliyin möhkəmləndirilməsi ” Avropa və Asiyanın kəsişməsində yerləşən və Ermənistan, Azərbaycan və Gürcüstan ölkələrini əhatə edən Cənubi Qafqaz regionunda sabitlik və təhlükəsizliyin təşviqi ilə bağlı çağırış və imkanlara istinad edən ifadədir.

Cənubi Qafqaz bölgəsi uzun bir münaqişə tarixinə malikdir və 2020-ci ildə tam miqyaslı müharibəyə çevrilən Ermənistan və Azərbaycan arasında Dağlıq Qarabağ münaqişəsi də daxil olmaqla bir neçə həll olunmamış ərazi mübahisələrinin doğulduğu yerdir. Bundan başqa, region geosiyasi rəqabətdən, enerji siyasətindən və qeyri-dövlət subyektlərinin fəaliyyətindən əziyyət çəkib.

Cənubi Qafqazda təhlükəsizliyin möhkəmləndirilməsi siyasi, iqtisadi, sosial və mədəni problemlər kimi bir çox amillərin həllini tələb edən mürəkkəb vəzifədir. Bölgədəki təhlükəsizlik və sabitliyi təşviq etmək səyləri arasında diplomatik qarşılıqlı əlaqə, münaqişələrin həlli, iqtisadi inkişaf, insan hüquqlarının təşviqi və regional qurumların və əməkdaşlığın gücləndirilməsi ola bilər.

Ümumiyyətlə, “Dağları aşmaq? Cənubi Qafqazda təhlükəsizliyin möhkəmləndirilməsi ” bu mühüm və mürəkkəb regionda daha sabit və təhlükəsiz gələcəyin təmin edilməsi üzrə işin çətinliklərini və potensialını əks etdirir.  Konfransda Azərbaycan – Ermənistan münaqişəsi haqqında da aktiv müzakirə gedib.

Ermənistan və Azərbaycan arasında Dağlıq Qarabağ regionu ilə bağlı münaqişə bütün regionun diqqət mərkəzində olub və münaqişənin həlli üzrə səylər bir sıra diplomatik və beynəlxalq təşəbbüsləri əhatə edib. Həm Ermənistan, həm də Azərbaycan liderləri münaqişənin həm ikitərəfli səviyyədə, həm də ATƏT-in Minsk qrupu kimi beynəlxalq təşkilatlar vasitəsilə sülh yolu ilə həllinə yönəlmiş diskussiyalarda və danışıqlarda iştirak ediblər.

Dağlıq Qarabağ münaqişəsi dərin siyasi, tarixi və mədəni fikir ayrılıqları ilə yadda qaldı və iştirak edən bütün tərəfləri qane edən möhkəm bir həll yolu tapmaq xeyli səy və kompromis tələb edəcəkdir. Bununla birlikdə, dialoqun və əməkdaşlığın genişləndirilməsi istiqamətində atılan hər hansı bir addım vacibdir və gələcəkdə daha əsaslı danışıqların təməlini qoymağa kömək edə bilər.

Ermənistan və Azərbaycan arasında Dağlıq Qarabağ bölgəsi və ətraf ərazilər üzərində münaqişə 1980-ci illərin sonlarında başladı və 1990-cı illərin əvvəllərində tam miqyaslı müharibəyə çevrildi, bu da yüz minlərlə insanın yerdəyişməsinə və hər iki tərəfdən əhəmiyyətli insan itkisinə səbəb oldu. 1994-cü ildə atəşkəs quruldu, lakin rəsmi sülh sazişi əldə edilmədi və münaqişə iyirmi ildən çoxdur həll olunmamış qaldı.

2020-ci ildə münaqişə Ermənistan və Azərbaycan arasında bir sıra toqquşmalarla yenidən alovlanıb. Bir neçə həftə davam edən gərgin döyüşlərdən sonra 1990-cı illərin əvvəllərindən bəri erməni qoşunları tərəfindən işğal edilmiş bəzi ərazilərin Azərbaycana qaytarılmasını əhatə edən atəşkəs əldə edildi.

Münaqişə həm Ermənistana, həm Azərbaycana, həm də bütövlükdə regiona dərin təsir göstərmişdir. Bu, əhəmiyyətli iqtisadi, sosial və siyasi çağırışlara və regional sabitlik və təhlükəsizliklə bağlı davamlı narahatlıqlara səbəb oldu. Sülh yolu ilə nizamlanma istiqamətində əldə olunan irəliləyişlərə baxmayaraq, Ermənistan tərəfinə görə vəziyyət mürəkkəb və kövrək olaraq qalır və davamlı həll yolu tapmaq səyləri davam edir.

İslam Bafadarov,
YAP-ın gənc fəalı