2024-cü ilin 6 iyul tarixində Şuşa şəhərində keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatının Dövlət başçılarının qeyri-rəsmi Zirvə görüşü tarixi bir hadisə idi. Bu görüşdə Türk dünyasının birliyi və qarşılıqlı əməkdaşlığının gücləndirilməsi istiqamətində mühüm müzakirələr aparıldı. Görüşdə iştirak edən ölkələrin rəhbərləri həm siyasi, həm iqtisadi, həm də mədəni sahələrdə əməkdaşlığın genişləndirilməsi məqsədilə bir araya gəldilər.
Prezident İlham Əliyev bu görüşdə geniş bir çıxış edərək Azərbaycanın növbəti beynəlxalq təşəbbüsünü vurğuladı. Bu təşəbbüs Türk Dövlətləri Təşkilatının ildə bir dəfə qeyri-rəsmi Zirvə görüşünün keçirilməsini nəzərdə tutur. O, qeyd etdi ki, Türk ölkələri ilə əlaqələrin genişləndirilməsi və Türk dünyasının gücləndirilməsi Azərbaycanın xarici siyasətinin prioritet istiqamətidir.
Azərbaycan hər zaman Türk dünyasının birləşməsi, onun siyasi, iqtisadi və hərbi qüdrətinin artması üçün fəal səylər göstərmişdir. Bu istiqamətdə atılan addımlar Türk ölkələrinin bir-birinə daha da yaxınlaşmasına və qlobal arenada güc mərkəzinə çevrilməsinə imkan verir. Türk Dövlətləri Təşkilatı dünya miqyasında güc mərkəzlərinin birinə çevrilmək potensialına malikdir. Üzv ölkələrin coğrafi mövqeyi, təbii resursları və hərbi potensialı bu təşkilatın gücünü artırır. Əsas nəqliyyat dəhlizlərinin mövcudluğu və müasir infrastruktur Türk dünyasının iqtisadi əlaqələrini daha da gücləndirir.
Prezident İlham Əliyev XXI əsrin Türk dünyasının inkişafı əsri olmalı olduğunu vurğulamışdır. Xalqlarımızın ənənəvi dəyərlərə sadiqliyi və eyni etnik köklərə malik olmaları ölkələrimizi sıx birləşdirir. Bu, Türk dünyasının birlik və həmrəyliyini daha da gücləndirir. Şuşa şəhəri hər zaman Azərbaycanın və regionun mədəni, ictimai-siyasi həyatının mühüm mərkəzlərindən biri olmuşdur. Şuşanın beynəlxalq statusu, onun tarixi və mədəni əhəmiyyətini bir daha təsdiqləyir. Şuşa, həmçinin Azərbaycanın zəfərinin və iradəsinin simvolu kimi qəbul edilir.
Şuşanın 1992-ci ilin mayında Ermənistan tərəfindən işğal edilməsi Azərbaycan xalqı üçün böyük faciə idi. Azərbaycan xalqı bu işğalla heç vaxt barışmamış və həmişə Şuşaya qayıtmaq arzusu ilə yaşamışdır. 2020-ci ildə Şuşanın azad edilməsi və Zəfər Günü bu arzunun reallaşmasını göstərir. 2021-ci ildə Şuşa şəhəri “Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı” elan olunmuşdur. 2022-ci ildə isə Şuşanın təməlinin qoyulmasının 270-ci ildönümü münasibətilə “Şuşa İli” elan edilmişdir. Bu, Şuşanın tarixi və mədəni əhəmiyyətinin bir daha vurğulanmasıdır.
Ermənistan işğalı dövründə dağıdılmış şəhər və kəndlərin yenidən qurulması və həyatın geri qaytarılması istiqamətində “Böyük Qayıdış” Proqramı icra olunur. Bu proqram çərçivəsində minlərlə məcburi köçkün öz doğma yurdlarına qayıdıb. Türk dövlətlərinin rəhbərlərinin azad edilmiş torpaqlara səfərləri qardaşlıq həmrəyliyinin təzahürüdür. Bu səfərlər Türk dünyasının birliyini və Azərbaycanın azad edilmiş torpaqlarının bərpasında göstərilən dəstəyi əks etdirir.
Türk Dövlətləri Təşkilatının cari büdcəsi və strukturu nəzərdə tutulan hədəflərin reallaşdırılması üçün yetərli deyil. Buna görə, Azərbaycan Katibliyin hesabına 2 milyon ABŞ dolları məbləğində vəsait köçürmüşdür. Şərq-Qərb nəqliyyat dəhlizinin genişləndirilməsi qarşıda duran prioritet məsələlərdən biridir. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun yükdaşıma qabiliyyəti artırılmışdır və bu regionda iqtisadi əlaqələrin inkişafına təkan verir.
Xəzər dənizində 50-dən çox ticarət gəmisi olan Azərbaycan, Türk dövlətləri üçün önəmli tranzit xidmətləri göstərir. Yeni gəmilərin inşası və yeni hava limanlarının istifadəyə verilməsi bu sahədəki potensialı daha da artırır. Enerji sahəsində strateji tərəfdaşlıq, o cümlədən bərpaolunan enerji və enerji səmərəliliyi sahəsində əməkdaşlıq yeni perspektivlər yaradır. Bu sahədəki layihələr Türk dövlətlərinin enerji təhlükəsizliyini artıracaqdır.
“Rəqəmsal İpək Yolu” layihəsi Azərbaycan ərazisindən Avropa və Asiya arasında fiber-optik telekommunikasiya marşrutu yaratmaq məqsədi daşıyır. Bu layihə, Türk dünyasının rəqəmsal əlaqələrini gücləndirəcək. Cari ildə Azərbaycan COP29 konfransına ev sahibliyi edəcək. Bu, Azərbaycanın beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən böyük etimada layiq görüldüyünü göstərir. COP29 konfransı, ekoloji məsələlərin müzakirəsi üçün əhəmiyyətli bir platforma olacaq.
Azərbaycan Qoşulmama Hərəkatında sədrliyi dövründə əldə etdiyi təcrübədən istifadə edərək inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında həmrəyliyin gücləndirilməsi istiqamətində səylərini davam etdirəcəkdir. Qarabağ Bəyannaməsi Türk dünyasının həmrəyliyini və Türk Dövlətləri Təşkilatının beynəlxalq nüfuzunu gücləndirəcəkdir. Bu bəyannamə Türk dövlətlərinin birgə fəaliyyət istiqamətlərini müəyyən edir.
Mürsəl Mürsəlov,
Xəzər rayonu, Sanator-Kurort Reabilitasiya Mərkəzinin, Baş direktoru
