Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində yerləşən Ağdam qədim tarixə, zəngin mədəni mirasa və özünəməxsus təbiətə sahib şəhərlərdən biridir. Adının “İşıqlı yer” mənasını verməsi də təsadüfi deyil — bu torpaqlar əsrlər boyu həm inkişafın, həm də mədəniyyətin mühüm mərkəzlərindən biri olub. Füsunkar təbiəti, münbit torpaqları və əlverişli coğrafi mövqeyi Ağdamı regionun seçilən yaşayış məskənlərindən birinə çevirib.
Ağdamın tarixi abidələri arasında xüsusi yeri XVIII əsrdə tikilən Cümə məscidi tutur. Azərbaycan İslam memarlığının nadir nümunələrindən sayılan bu məscid təkcə dini ziyarət məkanı deyil, həm də memarlıq baxımından yüksək sənət əsəridir. Arxeoloji tapıntılar isə Ağdam ərazisinin çox qədim dövrlərdən etibarən məskunlaşma yeri olduğunu sübut edir.
1993-cü ildə Ermənistanın hərbi təcavüzü nəticəsində Ağdam işğal edildi və şəhər tamamilə viran qoyuldu. Tarixi abidələr dağıdıldı, Cümə məscidinə qarşı vandalizm aktları törədildi, şəhərin infrastrukturu yerlə-yeksan edildi. Əhalinin böyük hissəsi doğma yurdlarından didərgin düşdü. Bu dövrdə Ağdamın “Qafqazın Xirosiması” adlandırılması şəhərin üzləşdiyi dağıntıların miqyasını bir daha göstərirdi.
2020-ci ildə 44 günlük Vətən müharibəsi zamanı Azərbaycan Ordusunun rəşadəti və Prezident İlham Əliyevin qətiyyətli rəhbərliyi ilə Ağdam işğaldan azad edildi. Bu, təkcə torpaq üzərində nəzarətin bərpası deyil, həm də tarixi ədalətin təmin olunması kimi qiymətləndirilir. Prezident İlham Əliyev çıxışlarında dəfələrlə vurğulayıb ki, Ağdam Azərbaycanın suverenliyinin və milli qürurunun rəmzidir.
Azadlıqdan sonra şəhərdə geniş bərpa və yenidən qurma işlərinə başlanıldı. Əvvəlcə minalardan təmizləmə prosesi həyata keçirildi və təhlükəsizlik təmin edildi. Daha sonra müasir “ağıllı şəhər” modeli əsasında genişmiqyaslı inkişaf layihələri planlaşdırıldı. Prezidentin şəxsi nəzarəti ilə Ağdamda yol, enerji, su və sosial infrastruktur layihələri icra olunur, şəhərin yeni siması formalaşır.
Cümə məscidi daxil olmaqla tarixi abidələrin bərpası davam edir. Bununla yanaşı, Ağdamın iqtisadi dirçəlişi üçün kənd təsərrüfatı, sənaye və turizm sahələrində yeni layihələr həyata keçirilir. Şəhərin mərkəzində müasir parklar, ictimai binalar, yaşayış məhəllələri və xidmət obyektləri inşa edilir.
Bu gün Ağdam yalnız Qarabağın deyil, ümumilikdə Azərbaycanın yenidənqurma prosesinin simvolu sayılır. Burada aparılan işlər Ağdamı yaxın gələcəkdə bölgənin ən müasir yaşayış və iqtisadi mərkəzlərindən birinə çevirməyə doğru istiqamətlənib. Tarixin sınaqlarından keçən Ağdam bu gün dirçəlişin, dövlət gücünün və xalq birliyinin təcəssümü kimi yenidən ayağa qalxır.
Həsənova Səbinə,
YAP-ın fəalı
